วัสดุอุปกรณ์

วัสดุอุปกรณ์

             1. ดอกหญ้า หรือดอกหญ้าก๋ง(ภาษาถิ่นเหนือ) เป็นพืชล้มลุกตระกูลหญ้า เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ อยู่ตามเชิงเขาหรือพื้นที่สูง ลำต้นตั้งตรง แตกกอคล้ายกอไผ่ มีลักษณะทรงกลม แบ่งเป็นข้อปล้องอย่างชัดเจน โดยช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเก็บดอกหญ้ามาใช้งาน เริ่มตั้งแต่ช่วงเดือนธันวาคมไปจนถึงประมาณเดือนเมษายน และช่วงที่ดอกหญ้าออกมากที่สุดจะเป็นช่วงเดือนมกราคม สำหรับการเลือกใช้ดอกหญ้ามาทำไม้กวาดนั้นจะต้องคัดเลือกดอกที่อ่อน เพราะจะทำให้ทนทาน ถ้าใช้ดอกที่แก่ก้านจะมีความแข็ง กรอบซึ่งจะทำให้หักง่าย ชาวชุมชนรับซื้อดอกหญ้ามาจากจังหวัดเชียงราย ซื้อขายกันในราคากิโลกรัมละ 60 บาท เมื่อรับมาแล้วจะนำมาตากแดดทิ้งไว้ประมาณ 3-4 วัน แล้วนำมาตีดอกให้หลุดออกเพื่อให้ละอองของดอกหญ้าหลุดออกไปให้มากที่สุด ลดการเกิดฝุ่นจากละอองของดอกเวลาที่ใช้งานไม้กวาด หลังจากนั้นนำมาคัดแยกจัดกลุ่มตามความสั้นยาวของก้านดอกหญ้า นำมามัดรวมกันให้เป็นกำเล็ก ๆ ซึ่งในการทำไม้กวาดดอกหญ้า 1 อัน จะใช้ดอกหญ้าประมาณ 15-16 ช่อดอก จัดเตรียมไว้มัดสานทำไม้กวาดต่อไป
             2. ด้ามไม้กวาด ใช้ลำต้นของต้นไผ่รวก หรือที่ชาวล้านนาเรียกไม้รวก เป็นไผ่ขนาดค่อนข้างเล็ก เหง้ารวมกันเป็นกอแน่น ทนความแล้งได้ดี กระจายพันธุ์ทั่วทุกภาคของประเทศไทย ชาวบ้านนิยมนำมาปลูกเป็นแนวเพื่อกันลมหรือเป็นแนวรั้ว สำหรับการนำมาทำด้ามไม้กวาดจะตัดไผ่รวกให้ได้ความยาวประมาณ 32 นิ้ว เลือกใช้ไม้ที่ค่อนข้างอายุแก่ เพราะไม้อายุอ่อนจะไม่เหมาะแก่การทำด้ามไม้กวาด โดยวิธีการสังเกตว่าไม้ไผ่รวกนั้นมีอายุแก่เหมาะสมในการมาทำเป็นด้ามไม้กวาดแล้วหรือไม่ ให้ดูที่ลักษณะของผิวไม้จะเรียบมัน หากผิวเนื้อไม้มีลักษณะแห้งแตก ถือว่าเป็นไม้ที่ไม่เหมาะแก่การนำมาใช้งาน สำหรับการเตรียมด้ามไม้กวาดจะเริ่มจากการนำไผ่รวกไปแช่น้ำทิ้งไว้ประมาณ 3-4 วันหรือจนกว่าที่เนื้อไม้เริ่มอ่อนใกล้เน่า เพื่อป้องกันการกัดแทะของปลวกและมอดในภายหลัง หลังจากนั้นนำไปตากแดดจนแห้งสนิท
             3. เส้นพลาสติก สามารถหาซื้อได้ในท้องตลาดทั่วไป ขนาดความกว้างของเส้นพลาสติกที่ใช้ในการมัด สานไม้กวาดจะกว้างประมาณครึ่งเซนติเมตร สำหรับสีของเส้นพลาสติกก็เลือกได้ตามต้องการ
             4. เหล็กจี มีลักษณะเป็นเหล็กปลายแหม ใช้เพื่อเพิ่มความสะดวกในการเจาะรู แยกดอกหญ้าที่มัด สานรวมกันแล้วให้เส้นพลาสติกสามารถลอดผ่านได้ง่ายในขั้นตอนการมัด สานปิดงานในขั้นสุดท้าย
             5. มีดพร้า ใช้สำหรับเหลาไม้

ขั้นตอนการทำ

             1. นำด้ามไม้กวาดมาเหลาปลายให้มีความบางลง เพื่อง่ายต่อการดัด เหลาปลายด้ามให้มีร่องเล็กน้อยทั้งซ้ายและขวาเพื่อให้สามารถมัดเส้นพลาสติกที่จะใช้มัด สานดอกหญ้าได้
             2. นำเส้นพลาสติกมาผูกตรงปลายด้ามให้แน่น
             3. นำดอกหญ้าช่อแรก โดยเลือกดอกหญ้าที่มีขนาดยาวมาประกบเข้ากับด้ามไม้กวาด แล้วใช้เส้นพลาสติกที่ผูกตรงปลายด้ามไว้แล้วพันมัดกำดอกหญ้าอ้อมไปด้านหลังของด้ามไม้กวาด แล้วนำปลายเส้นพลาสติกแทงกึ่งกลางช่อดอกหญ้าจากด้านหน้าไปด้านหลัง ดึงเส้นพลาสติกมัดช่อดอกหญ้ากับด้ามไม้กวาดให้แน่น
             4. ทำตามขั้นตอนที่ 3 ไปเรื่อย ๆ ให้ครบดอกหญ้า 16 ช่อ โดย 3 ช่อแรกจะใช้ดอกหญ้าขนาดยาว แล้วที่เหลือใช้ดอกหญ้าขนาดสั้น ในระหว่างที่ทำต้องพยายามดึงเส้นพลาสติกมัดช่อดอกหญ้าให้ติดกับด้ามไม้กวาดให้แน่นมากๆ และต้องคอยดัดปลายด้ามไม้กวาดให้มีความโค้งลงเล็กน้อยไปพร้อม ๆ กันด้วย
             5. เมื่อมัด สานดอกหญ้าจนครบทุกช่อแล้ว ให้สานเก็บเส้นพลาสติกโดยใช้เหล็กจีเป็นตัวช่วยในการเจาะรูเพื่อสอดเส้นพลาสติกให้สามารถลอดผ่านได้ง่าย ในขั้นตอนการมัด สานปิดงานในขั้นสุดท้าย